Opera slavnog italijanskog kompozitora Đuzepa Verdija „Simon Bokanegra“, koja ima posebno mesto u njegovom velikom i bogatom stvaralačkom opusu, a karakterišu je nadahnuta melodioznost i istančani osećaj za scensku dramatiku, biće premijerno izvedena 16. maja na Velikoj sceni (19:00) pod dirigentskom upravom Đorđa Pavlovića, u režiji Marija Pavla del Monaka.
Kuriozitet je da će to biti prvi put u 104. godine postojanja Opere Narodnog pozorišta da se ovaj naslov, prvi iz Verdijevog poznog stvaralačkog perioda, nađe na njenom repertoaru.
Gledano sa ove vremenske distance, čini se da „Simon Bokanegra“ predstavlja svojevrsnu prekretnicu u Verdijevom stvaralaštvu, kao i da svojom muzičkom ponudom donosi neke novine koje će se kasnije u većoj meri odraziti u delima kao što su „Bal pod maskama“, „Moć sudbine“ i „Don Karlos“.
Prva verzija opere, nastala 1857. godine, prošla je skoro nezapaženo na premijeri u Teatru „La Feniče” u Veneciji. U međuvremenu, više od dve decenije kasnije, Verdi je odlučio da uzme u ruke prašnjavu literaturu i preradi je, uz pomoć svog velikog prijatelja i vernog saradnika Ariga Boita. Tom prilikom, došlo je i do značajnih izmena – preuređen je redosled svih scena, napisan Prolog i dodata slavna scena „U sali Velikog veća“ kojom se završava prvi čin. Ova verzija premijerno je izvedena s velikim uspehom, 1881. godine u milanskoj Skali.
„Za muziku u ovom delu, ne može se reći da na prvo slušanje osvaja publiku kao što je to slučaj sa njegove prethodne tri opere Rigoleto, Trubadur i Travijata. Međutim, veoma izražajna dramatska strana celog dela sa posebnim osvrtom na psihološko osvetljavanje likova kroz prepoznatljivu kantilenu velikog Verdija, donosi tamniju atmosferu koja je karakteristična za potonje tri opere.
U ovoj operi imamo gotovo citate na kojima su u kasnijim operama izgrađene čitave scene. Uveren sam da će ih i publika pažljivim slušanjem lako prepoznati i u njima uživati”, poručuje maestro Pavlović.
Inače, ovo je jedno od retkih operskih naslova inspirisanih životom istorijskih ličnosti – u fokusu je priča o srednjovekovnom duždu Simonu Bokanegri, gusaru u službi republike Đenove, prvom vladaru u istoriji te republike izabranom od naroda i čoveku sa kompleksnim političkim i ličnim problemima. Takav gest izazvao je revolt uglednih građanskih porodica Fijesko, Adorno i Grimaldi koje su se godinama smenjivale na đenovskom tronu. Bokanegrin pokušaj pomirenja dveju zavađenih republika – Venecije i Đenove, ostao je do danas jedinstven primer očuvanja reda među političkim neistomišljenicima, zavađenim oko trgovačkih interesa i prevlasti na moru.
S druge strane, Verdijeva snažna inspiracija, ujedno i večna lična patnja vezana za odnos oca i ćerke, i ovde se, kao i u „Rigoletu” i „Travijati”, postavlja kao jedan od ključnih elemenata dramskog toka. Bokanegra je, između ostalog, i ličnost kojoj su negirani uloga oca i svaka vrsta ljubavi…
„Kod Verdija su, suštinski, najčešće teme sudbina i odnos između roditelja i deteta. Sahranivši suprugu i dvoje dece dok je još bio mlad, zadesila ga je tragedija sa kojom nijedna osoba ne može do kraja da se izbori. Sam početak opere odiše smrću, a njom se i završava. Naslov opere jeste Simon Bokanegra, ali glavni lik ovog dela je zapravo sudbina. Mističan, večno istraživan i upitan pojam.
Kako se manifestuje psihogram jedne osobe koja je izgubila voljenu osobu, koja je prokleta od strane njenog oca, ne znajući gde mu je dete, a sve uz veliku dužnost i odgovornost prema vođenju naroda, dok su politički protivnici u zaveri protiv njega? Kakva osoba možemo da postanemo uprkos neizdrživom bolu: da li sa platforme empatije sada možemo da pomognemo drugima?
Da li postajemo katalizator za razaranje svega oko nas ili se jednostavno povlačimo u sebe, koračajući mehanički napred, dok je esencija našeg bića paralizovana i jednostavno zaboravljena? I, povrh svega, koliko je snažna transformativna moć gubitka i da li ta praznina ikad nestaje? Ova pitanja želim da podelim sa publikom“, kaže mladi, talentovani reditelj Mario Pavle del Monako.
Na premijernom izvođenju naslovnu ulogu pevaće Dragutin Matić, a u podeli su i Ivan Tomašev, Sonja Šarić, Dejan Maksimović, Stefan Pavlović, Aleksandar Pantelić, Svetlana Lovčević i Slobodan Živković.
Na prvoj reprizi, 19. maja, nastupiće Vuk Zekić, Dragoljub Bajić, Evgenija Jeremić, Stevan Karanac, Milan Obradović, Miloš Gašić, Tatjana Mitić i Marko Kostić.
U predstavi učestvuju Orkestar i Hor Opere Narodnog pozorišta u Beogradu.
Koncertmajstori su Edit Makedonska/ Vesna Janssens, šef Hora je Đorđe Stanković, a u umetničkom timu su i Jasna Saramandić (scenograf), Višnja Žilić (kostimograf) i Volfgang Fon Cubek (dizajner svetla).
Opera „Simon Bokanegra“ realizuje se u programskoj saradnji sa Slovenskim narodnim gledališčem (SNG) iz Maribora.
