Tekst napisao Borislav Petrović
Foto: Branko Ignjatović
Epik trip je slogan 51. Bitef festivala koji je podstakao Umetnički pres karavan da se otisne put drevnog Sirmijuma. Sremska Mitrovica je savremeni krov epskom gradu nekadašnjeg Rimskog carstva. Talas „Epik tripa“ prirodno je podešen na frekvenciju ovog Carskog grada. Nije bilo mogućnosti da se ne dođe na tačku spajanja ovogodišnje Bitef poruke, u samu Carsku palatu.
Lokalitet koji sam sebe otkriva i doziva ljude u svoje okrilje. U taj magičan zov Carske palate uverili su se brojni arheolozi, naučnici, istraživači,kao i mnogi putnici namernici. Raspoložena novinarska ekipa se sa predstavnicima Bitefa i domaćinima iz TO grada Sremska Mitrovica uverila u značaj i iskon ovog arheološkog nalazišta.
Sve to bilo je zahvaljujući prijatnom iznenađenju od strane Svetlane Sabo, direktorke turističke organizacije, da se na iskopinama Carske palate izvede predstava „Grad vredniji od carske kćeri“. U izvođenju kreativnog studija „Gartel“, ova poseta je prerasla u svojevrsni vremeplov kroz burnu istoriju Sirmijuma. Glumci, odeveni u rimske toge, spojeni sa prirodnim scenskim ambijentom unutar palate, sve prisutne su proneli u antički period Sirmijuma. Novinarska i stručna publika je na trenutke imala osećaj da su savremenici rađanja i krunisanja rimskih careva kao tadašnji svedoci uspona i pada rimsko-sremskog giganta tog doba. Ritualni muzički taktovi starog Rima su tiho i nenametljivo osvajali atmosferu carske palate. „Gartel“ je na temeljima izvrsnog scenarija Gordane Lukić sve probrane znatiželjnike upoznao sa istorijskim činjenicama i istovremeno im darovao draž stvarne iluzije, uspevši da ih izmesti iz ovog ubrzanog vremena i savremenog prostora današnje Sremske Mitrovice. Predstava u vidu maštovito osmišljene vizuelne „istorijske čitanke“ pogodila je pozorišni „nerv“ probrane beogradske publike koja je prepoznala „epik trip“ koji ovi mladi glumci sami po sebi nose.
Umetnički pres karavan i „bitefovci“ nerado su napustili Carsku palatu, ne bi li se uputili u nastavak carske avanture duž ovovremenih sremskomitrovačkih ulica. Istraživačka „crta“ i radoznalost duha ekipu je navela u Masarikovu ulicu koja ispod površine u svojim dubinama krije hipodrom sa amfiteatarskim tribinama nekadašnje rimske carevine. Hodati ulicom sa razmaknutom tajnom koju mitrovačka Masarikova skriva pronelo je nekakav antički kod koji je ipak na vreme dešifrovan. Masarikova je po ovom saznanju najpre odzvanjala laganim konjskim kasom. Kad je beogradska novinarsko-umetnička trupa malo bolje načuljila „umetničko uho“ mogla je kroz huku vekova nazreti večni topot neslućene brzine plemenitih konja, uz neizbežnu škripu rimskih dvokolica. Sluh sviknut na vremenski tunel pod drumom ulice Masarikove jasno je opažao i pokliče sirmijumske publike onog doba. Ona je istovremeni ulazak konja i dvokolica u novu krivinu pozdravljala gromkim usklicima čije se reči nisu mogle jasno razaznati. Umetnička mašta je ovu sliku od prvih ognjišta i naselja istorijskog grada lako oživela.
Kada su arheolozi i istoričari konstatovali da je Sirmijum pod Sremskom Mitrovicom grad pod gradom, u tom trenutku je utisak prvobitnih čuda ustupio mesto osećaju uzvišene realnosti, koja se pretvorila u odu trajanja života Sirmijumskoj Mitrovici. To je ta novootkrivena stvarnost koja se mogla opipati i jasno videti kroz pronađene mozaike, akvadukte, Sunčani sat, carsku palatu. Pronalazak mozaika Boga Merkura daje Carskoj palati odsjaj vekovanja. Uprkos velikim padovima, seobama i nestajanjima raznih naroda i osvajača, ovo čudesno područje pokazalo je karakter neuništivosti. Mogao bi se zbog svega preživljenog nazvati Večnim gradom, ali da nas Rim ne bi tužio zbog autorskih prava, poslužićemo se avangardnom izjavom antičkog istoričara Amijana Marcelina: „Mnogoljudna i slavna majka gradova“. Bez obzira na promene imena i naroda u ovom delu Srema, omeđenog Dunavom i Savom, Sirmijum je ostao sačuvan u vremenu. Dizao se kao feniks iz pepela više puta spaljenog grada koji je danas vidljivo prošaran tragovima Otomanske imperije i raskošom Habsburške monarhije. Ulice i građevine o ovim epohama živo svedoče.
[su_pullquote]Mitovi i legende koji počivaju na viševekovnim svedočanstvima – kao čuvari putokaza koji vode ka istini u više slojeva, verodostojno su se uklopili u temu ovogodišnjeg Bitefa koja nosi naziv „Epik trip“.[/su_pullquote]
Hod po Mitrovici je vodio do ranohrišćanske bazilike posvećene Svetom Velikomučeniku Dimitriju. Sedamdesetih godina prošlog veka, gradski oci su u samom centru Mitrovice dozvolili grupi ljudi da počnu da prokopavaju dublje u utrobu zemlje sa idejom da naprave gradsku kafanu. Prilikom radova na izgradnji nesuđene kafane, kad su bušili u dubinu došli su do veličanstvenog otkrića. Dotaknuli su ostatke drevnog hrama Svetog Velikomučenika Dimitrija. Nijedan pronalazak nije slučajan, samo naizgled tako deluje. Kosmička strela odapeta voljom svemirskog tvorca se kroz ideju izgradnje ugostiteljskog objekta sjurila u oltar otkrovenja hrišćanske bazilike. Radovi su nastavljeni, ovog puta na daljem proučavanju svete građevine koja je vekovima čamila u mračnoj katakombi. Strpljivo je čekala da je prostreli svetlost otkrića na samo Kosmosu znani način.
Čitava Sremska Mitrovica je u znaku Svetog Dimitrija. Crkve i ulice su mu posvećene, murali i slike. To nije slučajno. Kolektivna svest Mitrovčana nosi predanje da je Sveti Velikomučenik Dimitrije rođen ovde, a prema nekim izvorima u jednom delu svog života je i boravio u Sirmijumskom gradu. Kult Svetog Dimitrija je vekovima bivao sve veći. Grad nosi ime po Svetom Dimitriju.
U Srednjem veku je i bio znan kao grad Svetog Dimitrija. Zvao se jedno vreme Dimitrovica, da bi vremenom prerastao u Mitrovica. U korenu imena ovog grada se nalazi ime sveca. Dimitrije Solunski i Dimitrije Sirmijumski su jačanjem kulta postali jedna ličnost. Moguće je da se sve ove vekove i radilo o jednoj ličnosti, te je vrhunac situaciju vratio na sam izvor. Ko će to znati i ko zna kada jednog dana spoznati? U kultu je tajna beskrajna.
Da bi se doživeo spoj sremske i mačvanske kulture, Umetnički pres karavan je posle carskog grada posetio i Specijalni rezervat prirode Zasavicu,rajsku oazu retkih biljnih i životinjskih vrsta. Putovanje se nastavilo do obližnjih termalnih izvora „Plava Zvezda“ u Salašu Noćajskom, da bi uz nadaleko poznato sremačko gostoprimstvo uz bogatu trpezu, završilo u najstarijoj srpskoj vinariji ERDEVIK. Ambijent planinskog podnožja u kojem je ušuškana vinarija je usmerila vidik ka fruškogorskom Olimpu, što je sve prisutne simbolično podsetilo na „Olimp“ koji je nekoliko dana kasnije spektakularno otvorio Bitef festival.
