Dokumentarni film „Arheologija: Kosmaj“ biće premijerno prikazan, u okviru izložbe „Od mnogoboštva do hrišćanstva: rotonda u Stojniku”, u četvrtak, 26. septembra u 18 časova biti u atrijumu Narodnog muzeja. U potpunosti očuvana rimska rudarska oblast koja se nalazi na teritoriji današnjeg Sopota međunarodno je jedinstvena, i pruža izuzetnu razvojnu priliku sjedinjavanja prirodnog i kulturnog blaga u predstavljanju javnosti.
Sniman studiozno tokom čitave decenije prateći arheološka istraživanja Narodnog muzeja na ostacima rimskih rudnika i naselja na planini Kosmaj dokumentarni film „ArheologIja: Kosmaj“ (45 minuta) vodi publiku tragovima pionira naše arheologije ka otkrićima, zaštiti i mogućnosti održive prezentacije javnosti arheološkog blaga Srbije koje se nalazi na teritoriji današnje beogradske opštine Sopot.
Film je nastao u koprodukciji Srpskog arheološkog društva i Udruženja „Šta hoćeš“ uz podršku Ministarstva kulture i informisanja Republike Srbije i Narodnog muzeja Srbije.
Legendarni arheolog profesor dr Nikola Vulić (1872-1945) je 1899. godine započeo istraživanje rimske rudničke oblasti, naselja i građevina na planini Kosmaj rekognosciranjem terena, da bi do prvih iskopavanja gradine došlo 1911. godine. 1950-ih istraživanja pod rukovodstvom dr Milivoja Veličkovića (1922-2008) dalo je izuzetne rezultate, a arheolozi su svoj rad nastavili i sredinom 1980-ih.
U novom milenijumu Narodni muzej Srbije započinje nova istraživanja kosmajske rimske rudničke oblasti 2015. godine pod rukovodstvom muzejskog savetnika dr Adama Crnobrnje, koja se odvijaju do danas.
Kinematografska ekipa pratila je deceniju arheoloških radova na terenu, od rekognosciranja, iskopavanja, otkrića, nevolja sa divljim arheolozima, pa sve do lidar snimanja iz vazduha i 3D modela terena i artefakata.
Vidi se utvrđenje, rotonda koja je postala crkva, starostavne nekropole i dokazi života.
Po rečima dr Adama Crnobrnje, rukovodioca istraživanja: „Po prvi put smo imali sreću da sarađujemo sa kinematografskom ekipom koja u potpunosti razume kompleksnost naučnog rada kojim smo se bavili tokom prethodne dekade na lokalitetu rimske rudničke oblasti na Kosmaju. Oni su uspeli da budu deo našeg istraživačkog rada, neremetilački faktor, i to je ono što ovaj dokumentarni film pokazuje. Opšte prihvatanje vrednosti zaštite i naše borbe za arheološku kulturnu baštinu zahteva ovu vrstu javne akcije i vidljivosti načina rada i razmišljanja arheološke struke.“
Reditelj i scenarista filma Rastko Šejić smatra da „Sve nas definiše kulturna zaostavština, zato ne smemo da dozvolimo da bude zapostavljena. U serijalu dokumentarnih filmova pod nadnaslovom „ArheologIja“ bavimo se upravo tom borbom čuvara i zaštitnika naših korena. Na filmu o Kosmaju radili smo od 2015. godine, poslednji dan snimanja bio je u junu 2024, i radost je sarađivati sa nacionalnim institucijama poput Srpskog arheološkog društva i Narodnog muzeja Srbije.“
Pored domaće javnosti prvi od filmova iz ovog dokumentarnog serijala „ArheologIja: 140 godina Srpskog arheološkog društva“ međunarodnu premijeru će imati 18. oktobra na prestižnom međunarodnom filmskom festivalu Alexandre Trauner ART/Film Festival (ATAFF) u gradu Solnok u Mađarskoj. Reč je o festivalu nastalom 1960-ih godina, koji jedini na svetu kombinuje filmsku produkciju i scenografiju sa likovnom umetnošću i naukom. Pored toga što je omiljeno mesto okupljanja mađarskih filmadžija, do danas je ugostio neka od najvećih imena svetske kinematografije, uključujući i našeg Emira Kusturicu, koji je pre dve godine držao master klas.
Scenario i režija: Rastko Šejić; Arheolozi: dr Adam Crnobrnja, Nenad Jončić MA; Kinematografi Časlav Petrović, DP; Marko Ristić; Stefan Nikolić; Kompozitor, audio dizajner Vladimir Lešić; Dizajner Zoran Mujbegović
foto: PROMO
