Knjiga “Koreni evropske civilizacije”, u izdanju Mladinske knjige, je riznica znanja o praistoriji i najznačajnijim kulturama iz tog vremena, Lepenskom Viru, Starčevu i Vinči, i ima za cilj da doprinese širenju znanja i očuvanju naše kulture za naredne generacije. Rad na pripremi ovog značajnog, enciklopedijskog, dela trajao je nešto oko dve godine, ne računajući višedecenijsko izučavanje navedenih tema od autora – prof. dr Dušan Mihailović, dr Jasna Vuković i dr Boban Tripković.
Pri izradi knjige postojala su dva osnovna izazova, najpre autorima da napišu tekstove razumljive nestručnoj javnosti, zatim i obezbeđivanje adekvatnog pratećeg vizuelnog materijala, oko 500 fotografija/skica, artefakata itd. počev od vilice homobodoenzica starosti 500.000 godina, pronađene u pećini Mala balanica kod Sićeva pa sve do posuda koje pripadaju vremenu posle Vinčanske kulture.
Fotografije iz muzeja, arhiva, lične dokumentacije, kao i iz objektiva Dragana Bosnića, doprinele su da praistorija zasija punim i neprolaznim sjajem.
Ova izuzetna knjiga omogućuju znatno bolje razumevanje ovih arheoloških naselja, jer prati vremensku hronologiju od najstarijih nalazišta na našim prostorima (paleolita), pa sve do okončanja Vinčanske civilizacije.
Da bi se što bolje upoznala ova civilizacijska razvojna nit na našim prostorima, knjiga je podeljena na četiri dela.
U javnosti se npr. govori o Lepenskom Viru i Vinči, ali se uglavnom izostavlja izuzetno važan period starčevačke kulture, koja je bila rasprostranjena na našim prostorima u vremenskom periodu između Lepenskog Vira i Vinče, i koja nije dovoljno predstavljena javnosti (šira javnost je čula za Crvenokosu Boginju, ali mali broj ljudi zapravo zna da ova figurina pripada periodu Starčevačke kulture).
Prvi deo knjige posvećen je paleolitu, najranijem periodu iz kog potiču njastarija nalazišta u Srbiji. Na početku su prikazana najstarija istraživanja, a zatim i njastariji tragovi ljudskog prisustva na teritoriji Balkana (od 500.000 do 45.000 godina), okolnosti koje su uticale na izumiranje neandretalaca i pojavu modernog čoveka (pre 45.000 – 35.000 godina) i život u vreme poslednjeg ledenog doba. U tom periodu na Baklanu su zabeleženi ključni događaji u ranoj praistoriji čovečanstva: pojava ljudskih predaka, počeci kontrolicanje upotrebe vatre, naseljavanje homosapiensa i izumiranje neandertalaca, promena u načinu života, kulturi i umetnosti koje su dovele do naseljavanja priobalja, gradnju sezonskih naselja i sve veće orijentacije na ribolov.
Drugi deo posvećen je Đerdapu i kulturi Lepenskog Vira, koja je osobena pojava u ranoj evropskoj istoriji. Pre 9000-6000 godina pre n.e. tu teritoriju su naseljavali lovci i ribolovci čiji je život bio potpuno usmeren na reku. Đerdapske zajednice bavile su se ribolovom, sahranjivali su mrtve na način koji je odražavao sezonske migracije jesetre i morune, verovali u rečna božanstva i na njima zasnovali umetnost i sistem verovanja uopšte. Kada su se susrele sa zemljoradničkim zajednicama, njihov način života se za sao nekoliko stotina godina potpuno uklopio u neolitska naselja. Iza njih su ostali spomenici koje svedoče o posebnom duhu đerdapskih mezolitsskih zajednica.
Treći deo knjige posvećen je ranom neolitu, odnosno starčevačkoj kulturi koja je obuhvatala veći deo Srbije i susednih oblasti. Dolazak ranih zemljoradnika na prostor centralnog Balkana, u drugoj polovini VII milenijuma pre n.e. obeližilo je vreme kad se prelazi na proizvodnju hrane, uvođenje novina i prihvatanje novih tehnologija, kao što je keramika. To je vreme razvoja zanatske proizvodnje, razvoja novih navika stanovanja i ishrane i razvoja ekonomije. Vreme neolita poznato je po velikom broju figurina koje predstavljaju ljudi i životinje, a čije značenje nije uvek sasvim jasno. Na osnovu figurina, ali i na osnovu načina sahrana, rekonstruišu se i tumače religijski život i običaji zajednice, odnosi u društvu i porodici, koje je obeležila i pojava društvene nejednakosti.
Poslednji deo knige predstvalja vinčansku kulturu, koja je nazvana po Belom brdu u Vinči, jednom od najpoznatijih evropskih nalazišta. To je vreme od 5400/5350 – 4500 godina pre n.e. koje odlukuje prefinjen stil u kulturi, velika naselja sa lepo uređenim kućama od drveta i blata, razvijeno rudarsvo i metalurgija bakra, istaknut simbolizam u domenu materijalne kulture, poznat po svojim vinčanskim „znacima“ koje se različito tumače. Vinčanska kultura je često nazivana proistorijskom civilizacijom, koja je pravo bogatstvo arheološkoh podataka i zaostavštine.
Svaka od navedenih kultura je obrađena na način koji pruža širok uvid u celokupan život tog vremena, od načina stanovanja, ishrane, trgovine, umetnosti, verovanja, pa do običaja sahranjivanja. U knjizi su prikazani i tehnologija, oruđe, alat, nakit kao i sirovine iz navedenog vremena.
Knjiga takođe obiluje zanimljivim antrfileima, u kojima su obrađene biografije, lokaliteti i zanimljivi opisi artefakata, kao što su npr. trobojna posuda iz perioda Vinčanske kulture ili značaj opsidijana ili Spondilus školjke.
Autori knjige su arheolozi, profesori sa odseka za arheologiju, Filozofskog fakulteta Univerziteta u Beogradu koji su svojim radom omogućili širenje saznanja o navedenim periodima i utrli put modernoj arheologiji i novim saznanjima:
Prof. dr Dušan Mihailović redovni je profesor na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Beogradu, na odseku Arheologije. Rukovodio je istraživanja velikog broja paleolitskih nalazišta u Srbiji, Crnoj Gori i BiH. Rukovodio je projektima pri Ministarstvu prosvete, nauke i tehnološkog razvoja i Fonda za nauku. Član odbora za kras i spaleologiju SANU.
Dr Jasna Vuković, vanredni profesor odeljenja za arheologiju na Filozofskom fakuletetu u Beogradu, čija je oblast interesovanja arheologija neolita, posebno ispitivanjem tehnilogije, društvenih odnosa i simboličkih predstava kroz analize keramike i figurina. Član je naučnog odbora međunarodne konferencije o metodologijii arheometriji MetArh, koorganozator međunarodne konferencije VESAR i učesnik na više međunarodnih projekata.
Dr Boban Tripković je profesor na odeljenju za arheologiju na Filozofskom fakultetu u Beogradu. Objavio je više knjiga i naučnih radova u kojima istražuje kulturu, ekonomiju i društvo neolitskih zajednica, ulogu neolitskog nasleđa u savremenom društvu kao i uticaje savremenog doba na naša saznanja o prošlosti.
Koreni predstavljaju nastavak u izdavačkom radu Mladinske knjige Beograd, koji ima za cilj da predstavi široj javnosti nacionalne teme iz oblasti prirode/istorije/ kulture, koje su nedovoljno ili neadekvatno obrađene ili zastupljene u široj javnosti. Neke od prethodno objavljenih knjiga su Čudesna Srbija, Blago Srbije, Vladari Srbije, Dušanov Zakonik itd…
Osnovna odlika svih ovih knjiga, pa tako i Korena evropske civilizacije je da su ih pisali stručnjaci iz svojih oblasti razumljivim jezikom i da obiluju bogatom vizuelnom građom.
