Izložba „U gudurama Amerike“ biće otvorena od 8. do 30. aprila u Bioskopu Balkan i predstaviće radove tri autora: video rad „Zvuci rodnog kraja“ Mladena Miljanovića, skulpturu „Yugo Amerika“ Radoša Antonijevića, i instalaciju „Amerika“ Nenada Maleševića. Naziv izložbe pravi jasnu opasku na naslov romana Karla Maja „U balkanskim gudurama”, u kom se Balkan stereotipno tumači kao divlja, neukroćena teritorija u kojoj vladaju nasilje i razbojništvo.
Inverzijom stereotipa i uvođenjem ličnog, kolektivnog ili istorijskog iskustva, ova postavka gradi se na preispitivanju značenja toponima i pojma Amerika. Izložbu je producirala Fondacija Saša Marčeta.
Ksenija Samardžija, kustoskinja izložbe i direktorka Fondacije, o ovoj postavci je rekla: „Izložba nam nudi ostatke, proživljene i prerađene sadržaje – ono što je ostalo od velikih istorijskih narativa. Fondacija Saša Marčeta podržala je organizaciju ove izložbe sa namerom da u trenutku kada se tektonskim promenama menjaju socijalni, politički, etički narativi razmatra pitanja posledica, šta dolazi nakon dramatičnog iskustva i gde se danas nalaze utopijske obale slobode”.
Stevan Vuković, istoričar umetnosti i član programskog saveta Fondacije Saša Marčeta, u katalogu izložbe navodi: „Kroz tematsku spregu radova na ovoj izložbi se stvara slika o imaginarnoj Americi, koja služi kao neki spoljašnji orjentir, to jest kao neka vrsta drugosti u odnosu na svakodnevicu življenja u “balkanskim gudurama”, ali i kao svojevrsna “unutrašnja strana teritorija”, čije postojanje stalno daje do znanja da u svoj toj lokalnoj balkanštini niko nije potpuno imun na amerikanizaciju, koja se odvija kontinurano, polako i neosetno”.
„Zvuci rodnog kraja“ Mladena Miljanovića je petnaestominutni video i predstavlja resemnatizaciju umetničkog koji uzima i kombinuje već postojeće izvorne pesme – različite verzije iste pesme “Napravila Amerika od Bosne državu”, autora Ante Bubala. Prostor pesme i umetničkog koristi se kao potencijal neutralnog prostora i platforme kulture u kojem je moguća svaka vrasta spoja, jer je to prostor na koji svi polažu pravo ali niko nije njegov apsolutni vlasnik. Sa druge strane rad je proizvod promišljanja današnje pozicije veterana iz sve tri vojske prošlog rata, te pitanja svrhe borbe sa današnje tačke gledanja kao i mogućnosti utopije suprostavljenog kolektiviteta. Rad je snimljen u maju 2018. a produkovan 2019. u saradnji sa filmskom ekipom Grega Blakeya, australijskog režisera sa adresom u Berlinu, a autor foto dokumentacije je Nemanja Mićević.
Metalna skupltura „Yugo Amerika“ nastala je 2019. godine i predstavlja školjku automobila Yugo – isečenu i suženu po osi simetrije. Od 1985. do 1992. godine, u kampanji pod nazivom Yugo America, trajao je izvoz ovog automobila u Sjedinjene Američke Države. Bez obzira da li je (kako su ga ocenili u Americi) najgori automobil svih vemena, on oblikom i nazivomostaje duboko integrisan u konstrukcije našeg identiteta, i u Srbiji ima kultni status. Oblik rada, apostrofiran skulptorskom intervencijom, nadrasta prostoznačnost industrijskog predmeta i daje impuls mišljenju o nasleđu i identitetu. Naziv “Yugo America” može da bude ime za sve strategije modernosti na Balkanu.
Instalacija “Amerika” Nenada Maleševića obuhvata tri fotografije, hiljadu crteža i jednu poštansku marku. Serija crteža je započeta 2015. godine i sadrži deset knjiga, tj. svezaka. Motiv je skulptura nadomak Njujorka, na Ostrvu slobode, poznata kao Kip slobode. Fotografije su snimljene februara 2019. godine na Ostrvu slobode, u 53. njujorškoj ulici i u Metropoliten muzeju. Crteži su izvedeni prema ilustraciji Kipa slobode sa poštanske marke oficijelnog naziva “Statue of Liberty “ date u opticaj 1961. u Bafalu, u državi Njujork. a kupljene u Zemunu 2011. godine. Crteži i fotografije su oblik pitanja “Šta je Amerika meni (što nije bila Kafki)?” Postupak crtanja je lišen izvesnosti i blizak ekspresionizmu iako, kako autor navodi, “Kip slobode od umjetnosti nije ni dalje ni bliže od, na primjer, pakovanja supe”.
Mladen Miljanović rođen je u Zenici 1981. godine. Pored umetničke prakse i istraživanja, predaje Nove medije na Akademiji umetnosti Univerziteta u Banja Luci. Učestvovao je na 55. Venecijanskom bijenalu, 15. Busan bijenalu i nedavnom 13. Kairo bijenalu. Njegove solo izložbe i radovi bili su zastupljeni u muzeju savremene umetnosti MUMOK u Beču, Galeriji MC u Njujorku, ACB galeriji u Budimpešti, i mnogim drugim. Obrazovan kao akademski slikar, Miljanović danas kombinuje performativne i konceptualne strategije kroz pluralistički, društveno angažovan i subverzivan pristup savremenoj umetnosti.
Radoš Antonijević (1969) je vizuelni umetnik koji ispituje granice skulpture problematizujući odnos oblika, funkcije, materijalnosti i značenja. Teme njegovih skulptorskih radova uvek su vezane za neuralgične tačke života, baveći se aspektima istorije, politike, kulture i društva. Antonijević svoje radove javno izlaže od 1998. i ima preko 20 samostalnih i preko 50 grupnih izložbi. Radi kao vanredni profesor na Fakultetu likovnih umetnosti u Beogradu.
Nenad Malešević (1981) je diplomirao na Smjeru za grafiku Akademije umjetnosti Univerziteta u Banjaluci 2004, a magistrirao na Grupi za teoriju umetnosti i medija Interdisciplinarnih studija Univerziteta umetnosti u Beogradu 2008. Doktorirao je na Fakultetu likovnih umetnosti u Beogradu 2019. godine. Bio je stipendista Njemačke službe za akademsku razmjenu (DAAD, 2006). Uz brojne samostalne izložbe, učestvovao je na grupnim izložbama i festivalima u Bosni i Hercegovini, Srbiji, Hrvatskoj, Crnoj Gori, Francuskoj, Italiji, Gruziji, Velikoj Britaniji i Holandiji.
